Koning Willem-Alexander heeft donderdag zijn staatsbezoek aan Litouwen een dag onderbroken. Op 14 juni herdenkt Litouwen namelijk dat op die dag in 1941 de Sovjet-bezettingsmacht begon met ,,massadeportaties en genocide” . Overal in het land zijn herdenkingen en plechtigheden. Het staatsbezoek gaat om die reden pas vrijdag weer verder.
In zijn tafelrede bij het staatsdiner woensdagavond memoreerde Willem-Alexander aan de zwarte bladzijden uit de Litouwse historie. “Uw lange geschiedenis is vol contrasten. Zij kende bittere jaren waaraan geen einde leek te komen. Jaren waarin het land in de greep was van onderdrukking, angst en willekeur en waarin veel onschuldige slachtoffers vielen. U staat er morgen nadrukkelijk bij stil. ”
De drie Baltische republieken werden in 1940 door de Sovjet-Unie bezet en ‘op eigen verzoek’ ingelijfd. Om aan het potentiële verzet een einde te maken besloot Moskou om de culturele en politieke elite en andere anti-Sovjet elementen uit de samenlevingen in Estland, Letland en Litouwen weg te voeren. Eerst trof dat de politieke leiding, daarna ging het om tienduizenden mensen.
Op 14 juni 1941 begon het massatransport naar Siberië. Vanuit Litouwen alleen werden in enkele dagen tijd 17.000 mensen in goederenwagons afgevoerd. In Letland ging het om 15.000 mensen, en uit Estland werden 10.000 Esten weggevoerd. Het merendeel van de gevangenen overleed door honger en ontbering. Volgens het Genocide-museum in Vilnius verloor Litouwen in totaal een miljoen mensen door deportaties, Holocaust, en de gevolgen van beide.
