Prins Claus probeerde in 1998 een revolutie te ontketenen. Hij noemde de stropdas een ‘slang om de hals’ en wierp zijn stropdas voor het oog van de zaal en de camera’s met een zwierig gebaar op de grond. Ondanks zijn hartstochtelijke oproep ‘bevrijdt u en waagt u in het openboordenparadijs’ is de stropdas nog altijd aanwezig aan het hof.
Willem-Alexanders accessoires
Koning Willem-Alexander staat niet echt bekend als modekoning, maar hij besteedt wel degelijk aandacht aan zijn kleding en accessoires. In de loop der jaren heeft hij een grote collectie (merk)horloges verzameld en ook heeft hij veel paren manchetknopen. Doordat die accessoires vaak verborgen zijn onder de mouwen van zijn pak vallen ze niet zo op, maar de dassen van de koning doen dat vaak wel. In het oog springend zijn vooral de stropdassen van het Italiaanse modehuis Salvatore Ferragamo en het Franse Hermès. Beide merken zijn te herkennen aan de kleurrijke en speelse patronen, en zijn het spreekwoordelijke neusje van de zalm in de dassenwereld. Wie goed kijkt naar zo’n das ziet van alles, variërend van badmintonshuttles tot lieveheersbeestjes en eendjes, en van vissen en ruiters tot olifanten en auto’s. De meeste patronen hebben een speelse kwinkslag, maar door de fijne print valt het slechts weinigen op.
Voor elke situatie een andere das
Qua kleur lijkt koning Willem-Alexander een voorkeur te hebben voor oranje, (licht)blauw en geel, waarbij hij zijn dassen steeds vaker afstemt op de kleding van koningin Máxima. Ook de gelegenheid speelt een rol bij de keuze. Zo draagt de koning dassen met hippische elementen als hij een paardrijwedstrijd bezoekt en komen oranje dassen tevoorschijn op tribunes bij internationale sportevenementen waar Nederlandse sporters aan meedoen. De koning volgt hiermee in het voetspoor van zijn vader en grootvader, die vaak op originele wijze hun das wisten te linken aan de omstandigheden. Zo droeg prins Claus een felrode das met kleurrijke appels tijdens een bezoek aan Thorn in 1974 (zie opening). Een doordachte keuze, want op de jurk van prinses Beatrix waren eveneens appeltjes te zien.
Koning Willem-Alexander draagt een das met een Schotse ruit tijdens de Olympische Spelen in 2008.
Das als communicatiemiddel
Prins Bernhard gebruikte zijn dassen vaak als communicatiemiddel. Zijn inzet voor het behoud van de natuur is terug te zien op zijn dassen met pandaberen, pinguïns en vooral olifanten. In 1985 schonk de prins aan mensen die vaak met hem op reis gingen een stropdas… mét olifant. Willem-Alexander zet – bewust of onbewust – deze traditie voort en draagt regelmatig dassen met afbeeldingen van het dier. Maar er kan nog een verklaring zijn voor deze voorkeur van de koning. De olifant staat symbool voor geluk, en wie wil dat nou niet? Vanwege gezondheidsproblemen kon Bernhard niet altijd een stropdas dragen. Na een keeloperatie koos de prins in de laatste jaren van zijn leven vaak voor een coltrui, zodat hij toch verzorgd voor de dag kon komen. Ook in 1963 verscheen de prins een korte periode zonder das nadat hij een middenhandsbeentje had gebroken tijdens een wintersportvakantie in Lech. In het Haagse perscentrum gaf de prins destijds een verklaring over het ontbreken van de stropdas. Bernhard: ‘Kijk, ik heb één hand over om mijn das te strikken en dat gaat niet. Dan maar deze trui, want ik heb er een hekel aan als een ander mijn das moet strikken.’ Overigens richtte prins Bernhard na de Tweede Wereldoorlog een speciale dassenclub op voor mannen die een aandeel hadden gehad in de strijd tegen de Duitsers.
Prins Claus gooit in het Koninklijk Paleis in Amsterdam zijn stropdas af (1998).
Prins Claus wist de voorpagina’s te halen nadat hij in 1998 tijdens een toespraak zijn stropdas op de grond gooide en zijn afkeur erover uitsprak.
Nu de arbeiders van de wereld hun ketenen hebben afgeworpen, heeft de moderne werkende man zichzelf weer vastgeklonken: aan de altijd aanwezige stropdas. Aan de slang rond zijn adamsappel, aan het koord van zonde dat we heden ten dage gebruiken om fatsoen aan af te meten. Stropdasdragers aller landen verenigt u: werpt het touw af dat u hindert! Zet uw nek op het spel! Bevrijdt u en waagt u in het openboordenparadijs.” – Prins Claus.
Openboordenparadijs
Na dat fameuze moment bleef de prins wel stropdassen dragen, maar als het even kon begaf hij zich in het ‘openboordenparadijs’. Tijdens Koninginnedag 1999 bijvoorbeeld kreeg hij de lachers op zijn hand toen hij zijn stropdas afdeed voor een fietsritje en de das in bewaring gaf aan een fotograaf. Wel met de mededeling dat hij de das terug wilde, want later op de dag moest die weer keurig om. Prof. mr. Pieter van Vollenhoven laat tijdens informele momenten de das ook wel eens thuis, maar bij publieke optredens zien wij hem zeer regelmatig met een stropdas vol margrieten: een mooie manier om respect en waardering te tonen voor zijn vrouw. De das wordt wel vaker hiervoor gebruikt. Zo droegen de prinsen Frederik en Joachim tijdens het staatsbezoek van Nederland aan Denemarken een oranje das als eerbetoon.
Koning Willem-Alexander draagt nog regelmatig stropdassen met motieven van M. C. Escher, die zijn vader prins Claus cadeau kreeg na zijn ‘stropdassentoespraak’.
De dassen gaan lang mee
De stropdassen van de koning gaan vaak lang mee. Zo droeg Willem-Alexander al rond de eeuwwisseling dassen met motieven van M.C. Escher, die zijn vader Claus cadeau had gekregen na zijn ‘stropdassentoespraak’. De koning draagt ze nog steeds in het openbaar. De meeste stropdassen van Willem-Alexander gaan meer dan tien jaar mee, zeker de duurdere exemplaren van Hermès en Salvatore Ferragamo. Kenners herkennen de oudere dassen vaak al van een afstandje, want eigentijdse dassen zijn over het algemeen net iets smaller. Ondanks zijn uitgebreide collectie stropdassen, verschijnt Willem-Alexander af en toe zónder. Tijdens fotosessies bijvoorbeeld draagt de koning vaak een sportief jasje en een iets openstaand overhemd, en ook tijdens bezoeken aan warme landen blijft de das nog wel eens in het hotel. En als koning Willem- Alexander thuiskomt, gaat naar eigen zeggen de das af, maar niet als állereerste: ‘Thuis gaan eerst de schoenen uit, nog voor de das.’
