William en Harry, Charles en Andrew… In alle Windsor-generaties zouden ze te vinden zijn: de degelijke prinsen en de losbollen. Zomaar een leuke theorie, of schuilt er een kern van waarheid in?
Al generaties lang
In het derde seizoen van de serie The Crown vertelt prins Philip zijn echtgenote koningin Elizabeth dat je de Windsors kunt vergelijken met een tweekoppige adelaar: één lichaam, twee hoofden, twee karakters, twee persoonlijkheden. Hij wijst haar op de ‘degelijke’ types in de Britse koninklijke familie: koningin Victoria, koning George V en koning George VI. ‘Maar naast de saaie, plichtsgetrouwe, betrouwbare, heroïsche lijn, loopt ook een andere lijn. De betoverende, de briljante, de individualistische en de gevaarlijke’, gaat Philip verder. De conclusie is duidelijk, hoewel voor Elizabeth misschien ook wat pijnlijk: zij is onderdeel van de verantwoordelijke, saaie lijn, haar zus Margaret hoort bij de briljante Windsors.
Elizabeth en Margaret
De theorie is afkomstig van Alan ‘Tommy’ Lascelles, die als privésecretaris voor George VI heeft gewerkt en op het moment van het gesprek in The Crown dezelfde functie uitoefent onder Elizabeth. Lascelles kent zijn koninklijke klassiekers: in elke generatie Windsor zijn ze te vinden: de degelijke prinsen en de losbollen. Zelfs in het verre verleden liggen de voorbeelden voor het oprapen. Bijvoorbeeld in de vroege 16de eeuw: koning Hendrik VIII was een vrolijke feestvierder, zijn oudere broer Arthur was de serieuze van de twee. Maar omdat Arthur al op jonge leeftijd stierf, kwam Hendrik op de troon. De scène uit The Crown vindt plaats in 1961. Elizabeth is koningin, een rol die ze sinds 1952 vol plichtsbetrachting uitvoert en die haar gezin naar de tweede plaats verwijst. Margaret is net een jaar getrouwd met fotograaf Antony Armstrong-Jones. Het is een glamourkoppel, het middelpunt van veel society-feestjes in Londen. De verschillen in karakter tussen Elizabeth en Margaret zijn al duidelijk in hun jeugd. Als jong meisje houdt Elizabeth van het buitenleven, ze is verantwoordelijk, serieus en rustig. Margaret daarentegen is ondeugend, laat mensen lachen en geniet van het applaus dat ze dan krijgt.
Margaret is de ‘betoverende, de briljante, de individualistische en de gevaarlijke’.
Altijd op zoek
Hun hele leven zullen deze verschillen een rol blijven spelen. Margaret heeft het ooit zo uitgelegd: ‘Als er twee zussen zijn en één is de koningin die de bron moet zijn van alles wat eervol en goed is, dan moet vanuit de andere zus alle boosaardigheid voortkomen. Zij is de slechte zus.’ Ook als de prinsessen ouder worden, blijft Margaret graag in het middelpunt van de belangstelling staan. Ze houdt van een glaasje, van zingen en van uitgaan en als ze wil kan ze heel aangenaam gezelschap zijn. De frivole levensstijl van Margaret staat in schril contrast met het leven van Elizabeth dat helemaal in dienst staat van de Kroon. Voor Elizabeth is haar rol vastomlijnd. Ze leest regeringsstukken, spreekt wekelijks met de minister-president, ontmoet collega-staatshoofden en moet zich naar buiten toe terughoudend opstellen: zij vertegenwoordigt een ambt. Het is een leven vol verantwoordelijkheden, maar het is wel duidelijk. Voor Margaret blijft het een leven lang zoeken. Wat houdt haar functie precies in?
Liefdevolle zussen
Ondanks de verschillen hebben de zussen een hechte band. Margaret heeft vanuit Kensington Palace een directe telefoonlijn met Buckingham Palace, zodat ze dagelijks met haar zus kan spreken. Ze verlangt naar de goedkeuring van Elizabeth en heeft letterlijk nachtmerries waarin ze droomt dat ze haar oudere zus teleurstelt. Het is haar grootste angst. Maar die is niet altijd gegrond. Als Margaret bijvoorbeeld een relatie krijgt met de zeventien jaar jongere Roddy Llewellyn is dat jarenlang nieuws voor de roddelbladen. Maar na het overlijden van haar zus zegt Elizabeth tegen Anne Glenconner, de hofdame van Margaret die het tweetal had gekoppeld: ‘Er zijn moeilijke momenten geweest, maar ik wil je bedanken dat je prinses Margaret en Roddy met elkaar in contact hebt gebracht, omdat hij haar echt gelukkig heeft gemaakt.’ Bij de uitvaart van Margaret in 2002 veegt Elizabeth met een zakdoekje een traan weg. Voor een koningin die haar emoties niet toont een duidelijk teken van haar grote liefde voor haar zus.
Tegenpolen
Eén generatie terug, naar de vader en de oom van Elizabeth en Margaret, zien we eenzelfde verhaal. David (de latere koning Edward VIII) en Albert (de latere koning George VI) groeien samen op, maar de verschillen tussen de broers zijn groot. David is sportief, zelfverzekerd, een charmeur. Albert is juist verlegen en hij stottert. ‘Je zou wensen’, schrijft hun leraar Henry Hansell, ‘dat hij (Albert) meer zou hebben van prins Edwards ijver en scherpte.’ Een tijdgenoot vergelijkt Edward met een fazant en Albert met een lelijk eendje. Het komt Alberts zelfvertrouwen niet ten goede. Hij lijdt onder de harde opmerkingen van zijn strenge vader en de plagerijen van zijn oudere broer. Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt wil David niets liever dan naar het front, Albert blijft thuis. Zijn fysieke gesteldheid, die niet optimaal is, maakt hem het vechten onmogelijk. De levens van beide prinsen gaan steeds meer uiteen lopen. Albert trouwt in 1923 met Elizabeth Bowes-Lyon, hij geniet van het gezinsleven en is een trotse vader van zijn dochters Elizabeth (Lillibeth) en Margaret. David bindt zich niet en gaat relaties aan met rijke, mooie vrouwen. Of ze nu ongetrouwd zijn of niet. Koning George V ziet het gedrag van zijn oudste zoon met lede ogen aan en hoopt zelfs dat de troon uiteindelijk naar zijn tweede zoon zal gaan. ‘Ik bid God dat mijn oudste zoon nooit zal trouwen en kinderen krijgen, en dat niets tussen Bertie en Lillibeth en de troon zal komen.’
Wallis Simpson verandert alles
De contacten tussen de broers zijn in eerste instantie goed, maar dat verandert wanneer Wallis Simpson op het toneel verschijnt. Als David voor de keus ‘trouwen of abdiceren’ wordt gesteld, kiest hij voor de liefde. Tot grote schrik van zijn broer die hierdoor tegen zijn wil op de troon terechtkomt. Bertie en Elizabeth, die met hun dochters een betrekkelijk rustig leven hebben geleid, staan opeens midden in de publiciteit. Albert en vooral echtgenote Elizabeth zullen het David nooit vergeven.
Voorgoed verbroken
Als eerste regeringsdaad geeft koning George VI (zoals Albert heet nadat hij koning is geworden) zijn broer de titel Hertog van Windsor, met als aanspreektitel ‘Koninklijke Hoogheid’. Maar tot Davids grote frustratie mag hij niet meer in zijn vaderland wonen. Als Albert een zware longoperatie moet ondergaan, stuurt David nog een briefe waarin hij zichzelf uitnodigt, maar Elizabeth houdt de boot af. Bij de begrafenis van Albert is David wel aanwezig maar de broers hebben hun geschillen nooit meer uit kunnen praten.
Charles en Andrew
Ook bij de huidige generatie Windsor zijn de verschillen merkbaar. Bij de prinsen Charles en Andrew bijvoorbeeld. Ze schelen ruim elf jaar en kunnen dus niet een echte band opbouwen, zoals hun moeder dat wel kon doen met haar zus Margaret. Charles is een rustige, gevoelige jongen, die het moeilijk heeft met een afwezige moeder en de strenge opvoeding van zijn vader. Andrew wordt geboren in een tijd waarin Elizabeth meer tijd besteedt aan haar gezin en wordt vaak omschreven als haar favoriete zoon. Lange tijd lijken de levens van Charles en Andrew op elkaar. Ze trouwen, krijgen allebei twee kinderen en ze maken beiden een pijnlijke en veelbesproken scheiding mee. Bovendien hebben ze allebei moeite om een zinvolle invulling aan hun bestaan te geven. Charles, als oudste zoon, moet wachten tot hij eindelijk koning kan worden. Andrew heeft te maken met het dilemma dat meer tweede zonen hebben: hij is niet de troonopvolger, maar staat toch niet ver genoeg van de troon om een eigen leven te leiden.
Serieus aan het werk
Het grote verschil is dat Charles er uiteindelijk voor kiest om zich heel serieus op zijn toekomstige taak te richten. Hij heeft een volle agenda, leest tot diep in de nacht boeken en dossiers, schrijft brieven aan ministers en krijgt een steeds zichtbaarder rol. Zijn gedrevenheid is overduidelijk voor zijn omgeving. ‘De man stopt nooit’, heeft prins William ooit gezegd. En Harry omschrijft zijn vader als volgt: ‘Deze man begint ’s avonds op een belachelijk laat tijdstip aan zijn avondeten. En dan gaat hij later die avond weer aan het werk en valt hij in slaap boven zijn aantekeningen. Het is zelfs zo erg dat hij soms wakker wordt met een stuk papier dat aan zijn gezicht vastzit.’
Charles zet Andrew buitenspel
Waar Charles zich vol toewijding stort op zijn rol als troonopvolger, lukt het Andrew maar niet om een zinvolle tijdbesteding te vinden. ‘Het probleem met mijn broer Andrew is, dat hij mij wil zijn’, heeft Charles ooit gezegd. En dat is Andrew nou eenmaal niet. Na een carrière in het leger zet hij zich vanaf 2001 in om de Britse handel te promoten. Het levert hem de bijnaam ‘Airmiles Andy’ op én veel foute vrienden, onder wie de Amerikaanse zakenman Jefrey Epstein. Andrew wordt een graag geziene gast op feestjes, en foto’s van de prins die zich prima vermaakt met mooie vrouwen leveren hem een tweede bijnaam op: ‘Randy Andy’. De contacten met Epstein doen Andrew de das om. Hij moet zijn koninklijke taken neerleggen. En in die beslissing speelt Charles een grote rol. Al eerder had hij Andrew laten weten dat hij het aantal actieve leden van de koninklijke familie wilde terugbrengen tot alleen zijn eigen gezin en dus geen plek heeft voor de dochters van Andrew. Een besluit waar Andrew destijds al geen begrip voor had. Nu staat hij zelf ook buitenspel.
Meer Vorsten
Alle losse nummers van Vorsten bestelt u in de shop zonder verzendkosten.
William en Harry
De levens van de prinsen William en Harry zijn wel het duidelijkste voorbeeld van de theorie van Lascelles. William is de degelijke van de twee broers, hij komt in zijn tienerjaren nauwelijks negatief in het nieuws, trouwt met Catherine die hij al kent uit zijn studietijd en is een toegewijd vader. William is een gewaardeerd lid van de koninklijke familie, hij is sympathiek, hij springt niet uit de band, hij is betrouwbaar. Maar hij mist iets wat Harry wel heeft: het spontane, het uitbundige en het vertederende wat Harry bij het grote publiek zo populair heeft gemaakt. Het beeld van het kwetsbare jongetje achter de baar van zijn moeder geeft Harry goodwill, en die blijft in de tijden dat hij losgaat. Hij slaat een fotograaf, verschijnt in een nazi-uniform op een feestje, experimenteert met drugs en wordt naakt gefotografeerd in een hotelkamer waar hij strippoker speelt.
Gescheiden wegen
Toch hebben de broers lange tijd een heel hechte band. Ze voelen zich een twee-eenheid, samen rouwen ze om de dood van hun moeder en samen zetten ze zich af tegen de pers. Vooral Harry gaat na het ongeluk van prinses Diana door een diep dal, maar William is er voor hem. ‘Mijn broer was een grote steun voor mij. Hij bleef maar zeggen: dit is niet goed, dit is niet normaal. Je moet erover praten, dat is oké.’ Na de komst van Kate, als vriendin en later als echtgenote van William, opereren de broers als een drie-eenheid en richten samen Heads Together op, een organisatie die psychische problemen bespreekbaar wil maken. Momenteel maken William en Harry een moeilijke periode door. En los van de speculaties over de oorzaak is dat voor beide broers een pijnlijke ervaring. ‘Ik heb mijn hele leven mijn arm om mijn broer heen geslagen en ik kan het niet meer doen. We zijn afzonderlijke entiteiten’, vertelt William een vriend. Harry geeft toe dat broers onderling goede en slechte tijden kunnen meemaken. ‘Maar we zijn broers, dat zullen we altijd blijven. We bewandelen nu gescheiden wegen, maar ik zal er altijd voor hem zijn zoals ik weet dat hij er ook altijd voor mij zal zijn.’ Het is een mooie gedachte dat de broers elkaar ooit weer terug zullen vinden en vooral als William koning wordt, kan hij de steun van Harry goed gebruiken. Want dat wijst de geschiedenis ook uit: de troon valt meestal toe aan de plichtsgetrouwe leden van de Windsor-familie, maar de feestende lijn kun je niet zomaar wegschrijven. Elizabeth, George VI en Charles houden door hun gedrag de monarchie in stand, maar royals als Margaret en Harry geven met hun charisma de Kroon extra glans.
