Queen wist vooraf niet van ontslag Australische premier

Vorsten

14/07/2020 10:44 am

Koningin Elizabeth is in 1975 door haar Australische gouverneur-generaal sir John Kerr met opzet niet verteld dat hij had besloten om de toenmalige premier Gough Whitlam te ontslaan. Dat blijkt uit de dinsdag door het Nationaal Archief van Australië vrijgegeven correspondentie tussen Kerr en Buckingham Palace. Het ontslag van de premier geldt nog steeds als één van de meest controversiële episodes uit de Australische politieke geschiedenis.

Kerr kreeg destijds complimenten van de particulier secretaris van de Queen, die ook staatshoofd is van Australië, voor die handelswijze. “U heeft op bewonderenswaardige wijze rekening gehouden met de positie van Hare Majesteit”, schreef sir Martin Charteris. “Het was beter dat Hare Majesteit dit niet van tevoren wist, maar het is mijn plicht het haar nu onmiddellijk te vertellen”, had de gouverneur-generaal eerder geschreven aan Buckingham Palace.

Een reden voor zijn besluit om de premier te ontslaan was om te voorkomen dat de premier op zijn beurt bij de koningin zou aankloppen om de gouverneur-generaal te ontslaan. Dat zou haar volgens Kerr in een onmogelijke positie hebben gebracht. Kerr sprak in dat verband over een ‘wedloop naar het paleis’. Daarin bleef hij Whitlam net voor. Reden voor het ontslag was dat de premier in de senaat geen meerderheid kon vinden voor zijn begroting en overwoog om verkiezingen uit te schrijven, hetgeen Kerr geen goed idee vond.

Beschamend

Uit de samen honderden pagina’s tellende 211 brieven blijkt dat Kerr zeer uitvoerig met het paleis overlegde en ook sprak over de mogelijkheid om Whitlam aan de kant te zetten. De koningin en haar particulier secretaris gingen daar niet tegenin, maar lieten ook niets weten aan de premier. Dat Kerr te rade ging in Londen wordt dinsdag in veel reacties als beschamend gezien en als bewijs dat Australië een eigen Australisch staatshoofd moet krijgen, zoals onder meer de leider van Australische oppositiepartij Labor zei in zijn reactie.

Buckingham Palace reageerde dinsdag ook op de openbaarmaking met een verklaring dat de correspondentie tussen de Queen en haar premiers en gouverneurs-generaal te allen tijde privé is, maar dat de nu openbaar gemaakte papieren aantonen dat de koningin noch het koninklijk huis een rol speelden bij het besluit van Kerr om de premier te ontslaan.

In Australië was al jaren uitgekeken naar de openbaarmaking van de correspondentie die vanwege het privékarakter achter slot en grendel werd bewaard. Het Hooggerechtshof besliste uiteindelijk in mei dat dit niet langer mocht worden tegengehouden. De belangstelling was dinsdagmorgen zo groot dat de website van het Nationaal Archief crashte.





Inschrijven nieuwsbrief

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."


Meer Verenigd Koninkrijk