Zo ‘gewoon’ is een koninklijke opvoeding

Door Patricia van Driel

De meeste koninklijke ouders zullen hun kind een zo normaal mogelijke opvoeding willen geven, zodat hun kroost van een gewone, onbezorgde jeugd kan genieten. Maar kán dat wel, in zo’n ongewone omgeving?

Met de vreugde om de geboorte van een baby komt voor veel ouders ook meteen een ándere emotie boven: de zorgen om hun kind, dat zich straks staande moet weten te houden in de ‘boze buitenwereld’. Voor koninklijke en prinselijke vaders en moeders heeft die buitenwereld nog een extra dimensie: die is immers overmatig geïnteresseerd in hun kroost. En dat terwijl vrijwel elk paar met blauw bloed zijn kinderen een zo normaal mogelijke jeugd wil geven, net zo onbezorgd en vrij als burgerkinderen krijgen. Maar is dat wel mogelijk, in een omgeving die verre van normaal is? Prinses Diana deed er haar uiterste best voor. Ze ging met William en Harry naar de McDonald’s, nam ze mee met de bus en de metro, kleedde ze ‘gewoon’ in spijkerbroeken en genoot met ze in pretparken.

William was de eerste troonopvolger die naar een openbare school ging, zodat hij tussen de ‘gewone jongens’ opgroeide. Diana en Charles namen hem, geheel tegen de gewoontes van de Windsors in, toen hij pas negen maanden oud was mee op een bezoek naar Australië. Hij mocht met zijn ouders op reis, net als een ‘gewoon kind’, in plaats van ruim een maand thuis met een nanny te moeten blijven. Diana vond het belangrijk dat William en Harry echt kind konden zijn. In de ITV-documentaire Diana, Our Mother: Her Life and Legacy uit 2017 vertelt Harry over zijn moeder: ‘Ze was een en al plezier. Een van haar motto’s was: je kunt zo ondeugend zijn als je wilt, zorg er alleen voor dat je niet betrapt wordt. Ze kwam kijken als we voetbalden en smokkelde dan snoep in onze sokken. Ze was onze moeder. Ze is nog steeds onze moeder. En natuurlijk zeg ik als zoon: ze was de beste moeder van de wereld. Ze overstelpte ons met liefde.’ En in een ander interview: ‘Mijn moeder heeft me een gewoon leven laten zien. Gelukkig ben ik niet helemaal afgesloten van de werkelijkheid.’

Die werkelijkheid behelsde ook de ándere kant van het leven. Diana nam haar zonen mee naar opvanghuizen voor daklozen, naar aidsklinieken en kinderziekenhuizen. Na haar tragische dood nam prins Charles de opvoeding van zijn zoons, destijds 15 en 12 jaar oud, volledig op zich.

Christopher Anderson, auteur van het boek Diana’s Boys, vertelde: ‘Charles was buiten het zicht van de camera’s altijd al een liefhebbende vader. Maar toen Diana was overleden, realiseerde hij zich dat ze nog meer van hem nodig hadden. Dus liet hij zich en public ook zien als een warme ouder en spendeerde hij veel meer tijd met de jongens dan voorheen.’ Charles begeleidde zijn kinderen op alle fronten, ook op het gebied van zijn eigen passie: het milieu. ‘Toen we jonger waren nam hij ons tijdens de vakanties mee om zwerfvuil op te ruimen,’ vertelde William in een interview naar aanleiding van Charles’ 70ste verjaardag. ‘We dachten dat dat volkomen normaal was. Daar gingen we, met onze prikstokken en zwarte vuilniszakken…’

Werd Diana alom geprezen om haar liefde – volle inspanningen haar kinderen een normale jeugd te geven, ze was niet de eerste die dat heel belangrijk vond. Zo wilde prinses Anne om die reden per se niet dat dochter Zara en zoon Peter een titel kregen. Hun vader Mark Phillips is een burgerman (een titel wordt via de mannelijke lijn voortgezet) maar koningin Elizabeth bood dochter Anne aan haar kinderen toch de titels prins en prinses te geven. Anne en Mark weigerden dit echter omdat ze wisten dat ze hun een veel gewonere jeugd zouden kunnen geven zónder. Peter en Zara zijn hun ouders daar dankbaar voor. In een interview vertelde Zara: ‘We hebben veel geluk gehad. Omdat onze ouders ons geen titels gaven, hebben we een enigszins normale opvoeding en jeugd gehad. Zodra je een titel hebt, is het moeilijk die van je af te schudden. Gelukkig besloten mijn ouders dat wij geen titel kregen en zodoende konden we alle dingen doen die op ons pad kwamen.’

Achter de schermen opgroeien

Maar een titel weigeren is niet voor iedereen een optie. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben die keuze niet, maar willen wél dochters Amalia, Alexia en Ariane een ‘gewone’ jeugd geven. ‘We willen de kinderen proberen achter de schermen te laten opgroeien. Dat is goed voor hun ontwikkeling’, zei Willem-Alexander al toen zijn dochters nog jong waren. De mediacode, in 2005 in het leven geroepen om de persoonlijke levenssfeer van leden van het Koninklijk Huis te beschermen, zorgt er in elk geval voor dat de drie prinsessen zorgeloos naar school kunnen fietsen en van hun sportieve activiteiten kunnen genieten. Hoe snel ze, net als andere kinderen, groeien, is te zien op het materiaal dat de pers mag maken tijdens de ingestelde fotouurtjes vóór de zomervakantie en tijdens de wintersport, en op officiële gelegenheden – zoals Koningsdag – waarop de prinsessen verschijnen.

En ondertussen lijkt het ons koningspaar daadwerkelijk te lukken hun dochters de jeugd te geven die ze hun zo graag gunnen. Máxima en Willem-Alexander gedragen zich daartoe in eerste instantie als ‘gewone’ ouders. Toen de meiden nog jonger waren, brachten ze hen zo veel mogelijk zelf naar school, waar Máxima net als andere moeders meedraaide in het rooster om tijdens het overblijfuur toezicht te houden op het schoolplein. Ze zat ook in het team van ‘luizenmoeders’, dat na de zomervakantie alle schoolkinderen inspecteert op hoofdluis. Daarnaast was ze voorleesmoeder en droeg ze haar steentje bij op belangrijke festiviteiten op school.

Máxima en Willem-Alexander leerden hun kinderen al vroeg met geld om te gaan, door ze vanaf hun zesde zakgeld te geven. Zo vertelde Máxima: ‘Soms zeggen ze: mam, dit wil ik echt hebben. En dan zeg ik: ja, dat zou je van je geld kunnen kopen. Dan is het: oh, ik heb het toch niet nodig.’ Er worden meer regels ingesteld die de prinsessen minder leuk vinden. Vorig jaar vertelde Willem-Alexander voor de zomervakantie: ‘We proberen een paar schermvrije weken in te lassen. Dus geen telefoon en iPad. Dat is een afspraak die we van tevoren maken, dat een deel van de vakantie schermloos is.’ Máxima voegde daaraan toe: ‘Het is moeilijk volhouden en de meisje klagen. Maar vooral de eerste dag is moeilijk. Daarna wennen ze eraan en komen de spelletjes op tafel.’

Online of niet online

De digitale wereld blijkt een probleem waar meer koninklijke ouders mee worstelen. In een interview met de BBC naar aanleiding van de Anti Bullying Week (antipestweek) vertelde prins William het moeilijk te vinden te bepalen hoe lang zijn kinderen online mogen. ‘We hebben hier eigenlijk nog steeds geen juiste balans voor gevonden. We zullen die discussie zeker nog wel aangaan met onze familie. We zijn tegenwoordig allemaal zo verbonden met het internet, dat we echt moeten zeggen: oké, nu zijn we aan het eten. Dit is de eerste generatie die volledig zal opgroeien met mobiele telefoons, sociale media en dat soort dingen. Onze generatie, de ouders, zitten hierdoor met de vraag: hoe gaan we hiermee om?’

De Spaanse koningin Letizia heeft wat dat betreft strenge regels ingesteld voor dochters Leonor en Sofía. Tijdens een werkbezoek aan een event voor leidinggevende vrouwen vertelde zij: ‘Ze mogen geen televisie kijken op weekdagen en dan ook niet iets op internet doen. Daar zijn de weekenden voor.’ Of Leonor en Sofía die regel ook in praktijk brachten toen ze in 2018 een maand op zomerkamp in de Verenigde Staten waren, is de vraag…

Studeren in het buitenland

De vrijheid waarvan de Spaanse prinsessen konden genieten – met net als alle andere royal kids wel constant lijfwachten in hun kielzog – viel ook de Belgische prinses Elisabeth ten deel. De oudste dochter van koning Filip en koningin Mathilde studeerde aan het Atlantic College in Wales, waar ze twee jaar verbleef om haar International Baccalaureate te behalen. Koningin Mathilde zei twee weken na het vertrek van haar oudste dochter in 2018 dat het voor de rest van het gezin ‘even aanpassen’ was dat Elisabeth elders resideerde.

Voor Elisabeth zal dat ‘aanpassen’ naar alle waarschijnlijkheid een stuk minder moeilijk zijn geweest. De prinses is volgens intimi – dankzij de opvoeding van haar ouders – een heel gewone tiener, die zich zonder problemen tussen haar leeftijdgenoten mengt. Ze gaat in haar hippe skinny jeans, sneakers en Michael Korstassen op in de menigte en is voor broertjes Emmanuel en Gabriël en zusje Eléonore de bezorgde grote zus. Maar voor het thuisfront is het natuurlijk wennen dat een gezinslid elders verblijft. Dit jaar heeft ze haar diploma gehaald voor de middelbare school in Wales. Momenteel is Elisabeth bezig met de opleiding Sociale en Militaire Wetenschappen aan de Koninklijke Militaire School (KMS).

Moeder Rania

Daar weten de Jordaanse koning Abdullah en koningin Rania ook alles van. Oudste dochter prinses Salma vertrok naar Engeland, waar ze aan de prestigieuze militaire academie Sandhurst (waar onder anderen ook prins William en prins Harry verbleven) een module volgde waarin wordt gekeken of een student geschikt is voor de rest van de officiersopleiding. Eind november 2018 togen vader koning Abdullah, moeder Rania, zus Salma en broer kroonprins Hoessein – jongste broertje Hashem was er niet bij – naar Sandhurst om Salma te feliciteren met het behalen van haar diploma.

View this post on Instagram

A post shared by Queen Rania Al Abdullah (@queenrania)

Een mooie prestatie, maar voor Rania is het ’t belangrijkste dat haar kinderen de juiste waarden in het leven meekrijgen. ‘Die draag je je hele leven met je mee en die beschermen je tegen alles wat het leven met je voorheeft,’ vertelde ze in 2006 in een interview met Oprah Winfrey. Over oudste zoon Hoessein zei strenge moeder Rania: ‘Als hij iets wil, krijgt hij het niet automatisch. Hij moet ervoor werken en anders krijgt hij het niet. Hij moet zijn kamer opruimen, goede cijfers halen en zich goed gedragen. Hij moet het verdienen.’ Rania ziet zichzelf in de eerste plaats als moeder, zo vertelde ze Oprah. ‘En je hebt zorgen over je kinderen. De buitenwereld mag dan betoverd zijn door het hele koninginnenconcept, voor mij is dát het alledaagse leven.’ En daarmee verwoordt Rania vast en zeker de gedachten van álle koninklijke ouders…