De Australische politiek is het nieuwe jaar begonnen met het aanzwengelen van een oude discussie: moet het land een monarchie blijven onder een van Groot-Brittannië ‘geleend’ staatshoofd of is het tijd voor echte zelfstandigheid als republiek?
Aanjager van de nieuwe discussie is oud-premier Paul Keating die in een kranteninterview al zijn vijf opvolgers de mantel heeft uitgeveegd omdat er sinds er een referendum over de kwestie in 1999 geen enkele vooruitgang is gemaakt. “Een hele trits premiers hebben het hart van de natie gebroken over de republiek”, meende Keating.
In de volksraadpleging kozen de Australiërs overigens aarzelend voor behoud van de status quo, mede omdat niet duidelijk was hoe een Australische president gekozen zou moeten worden en welke bevoegdheden deze zou hebben. De huidige premier Malcolm Turnbull was destijds een van de aanvoerders van het republikeinse kamp, vandaar dat Keating hoge verwachtingen had. “Hij is als een kameleon van kleur veranderd”, zei Keating.
Turnbull reageerde ontstemd. “Er is op dit moment weinig animo voor verandering”, vond hij. In een vorig jaar augustus gehouden opiniepeiling was 51 procent van de ondervraagden voorstander, en 38 procent tegen. Maar ook nu is de grootste zorg niet het afdanken van koningin Elizabeth (91) – Turnbull vindt dat de wijziging pas na haar overlijden moet ingaan – maar hoe een president gekozen moet worden. Dat kan via directe verkiezingen, of via het parlement.
Turnbull denkt er nu over eerst een volksraadpleging of meningspeiling te houden via de post, zoals dat recent ook is gebeurd over de openstelling van het huwelijk voor partners van hetzelfde geslacht. De premier moet enige haast maken. Oppositieleider Bill Shorten van Labor heeft aangekondigd meteen een referendum over de republiek te houden indien zijn partij in 2020 aan de macht komt.
De Australische Republikeinse beweging, waarvan Turnbull eens de leider was, heeft dinsdag de plannen voor een nationale enquête toegejuicht. “Elke vooruitgang is belangrijk. We hoeven daarmee niet te wachten tot Charles koning is.”
