Goede voorbereiding en goede timing: prinses Beatrix kan met voldoening terugkijken op de troonswisseling die maandag 30 april precies vijf jaar geleden plaatsvond. Ze had het juiste moment gekozen, de tijdsgeest goed aangevoeld en haar oudste zoon Willem-Alexander in de voorgaande jaren goed voorbereid op ‘de dag die je wist dat zou komen’, zoals het onvergetelijke Koningslied het zo fraai verwoordde.
Het succes van het nieuwe koningspaar, dat bij recente opiniepeilingen veel waardering oogstte, is ook het succes van Beatrix, die de wijsheid bezat om de kroon over te dragen. Het was tijd voor een jongere generatie die techniek omarmde, toegankelijker was dan zij ooit kon zijn, en die het hoge tempo van deze tijd makkelijk kon bijbenen. Een man van vijftig – het ‘nieuwe dertig’ aldus de koning – loopt nu eenmaal sneller dan een dame van tachtig.
Het voorbeeld van de Nederlandse koningin werd niet lang daarna gevolgd door de Belgische koning Albert II en een jaar later door koning Juan Carlos van Spanje. Maar hun besluiten kwamen onder andere, minder gunstige omstandigheden tot stand. Koning Albert voelde zich op. Hij was vermoeid na twintig jaar op de troon en ook echtgenote Paola drong aan op vrijwillige pensionering.
Schoon schip
De situatie in Spanje was nog veel complexer. Juan Carlos zag in korte tijd niet alleen zijn eigen gezondheid maar ook het aanzien van de monarchie en zijn eigen imago aftakelen. Als hij wilde dat het koningshuis de crisis waarin het was beland zou overleven dan moest hij plaatsmaken. Zoon Felipe begon zijn koningschap door schoon schip te maken en afstand te scheppen tussen hemzelf en zijn vader.
De nieuwe koningen Filip en Felipe kenden een minder soepel begin dan Willem-Alexander die dankzij Beatrix een vliegende start kon maken, daarbij ook geholpen door het feit dat het koningshuis zich anders dan in België en Spanje op groot draagvlak kon verheugen. “Eigenlijk is er niks negatiefs over hem te zeggen”, zei historicus Han van Bree na het samenstellen van een boek over vijf jaar koningschap over Willem-Alexander, en dat is een pluim die ook Beatrix in haar welbekende hoeden kan steken.
