Prinsjesdag vaart wel bij traditie en gewoontes, maar er zijn genoeg gebeurtenissen, anekdotes en details die sommige derde dinsdagen in september gedenkwaardig maken.
Tekst: Karlijn Hoftijzer.
1. Koets op stal
Geen koets, geen ceremonieel vertoon, geen galajurken en vlaggen op 17 september 1974. Koningin Juliana besluit per auto vanaf Huis ten Bosch naar de Ridderzaal te rijden. In de Franse ambassade, niet ver van het Binnenhof, is een gijzelingsactie gaande waardoor de koningin het niet gepast acht alles uit de kast te halen dat jaar.
2. Vanaf de zijlijn
Als verloofde heeft ze al wel een plekje veroverd in de koninklijke familie, maar meedoen aan Prinsjesdag doet Máxima nog niet in 2001. Vanuit het raam van het kabinet van de koning zwaait ze – in gezelschap van prinses Christina – naar de Gouden Koets.
3. Trendsetter
Hoedjes en Prinsjesdag zijn onafscheidelijke begrippen, maar dat is pas zo sinds 1977. Politica Erica Terpstra (op de foto in 1978) vindt haar aanwezigheid bij het voorlezen van de troonrede het moment bij uitstek om een hoedje te dragen en inspireert andere vrouwelijke aanwezigen vanaf dan hetzelfde te doen. Inmiddels zijn de (statement)hoedjes niet meer weg te denken op de derde dinsdag van september.
4. Museumstuk
Geschonken door het volk voor Wilhelmina’s achttiende verjaardag en jarenlang een begrip op Prinsjesdag. In 2015 reed de Gouden Koets voor het laatst door Den Haag, om daarna jarenlang gerenoveerd te worden. Zijpanelen met koloniale afbeeldingen waren voor koning Willem-Alexander onder meer de reden om de koets na de renovatie niet meer te gebruiken. De koets staat nu in de koninklijke stallen bij Paleis Noordeinde.
5. Nieuwe setting
De tronen worden nog even afgestoft voor gebruik in de Grote Kerk in Den Haag in 2020. Vanwege de anderhalvemeterregel is er uitgeweken naar een ruimere locatie dan de Ridderzaal. De tronen hoeven niet op ruimere afstand, het koningspaar vormt immers een huishouden. Ook in 2021 klinkt de Troonrede vanwege de grotere ruimte in de Grote Kerk.
Lekker kijken: 23 keer Máxima’s jurken
Op een rij: alle Prinsjesdagjurken van de koningin sinds haar eerste rode Natan in 2002. En natuurlijk de jurken van Amalia en Alexia!
6. Veel gezelliger
Na twee jaar is in 2022 publiek weer welkom langs de route van de Glazen Koets. Oranjefans zitten al voor dag en dauw op het beste plekje of staan klaar om te rennen op het moment dat de dranghekken voor Paleis Noordeinde verdwijnen voordat de balkonscène begint. Tussen het publiek ook demonstranten: er klinken boerenprotesten en republikeinse leuzen en er wapperen omgekeerde Nederlandse vlaggen.
7. Centimeterwerk
‘We doen hem nog een keertje’, klinkt het geregeld op het voorplein van Paleis Noordeinde. Met regelmaat wordt er met rijtuig en paarden geoefend op het voorrijden op Prinsjesdag. Het plein is niet helemaal symmetrisch, dus in- en uitrijden vraagt om verschillende bochten. En dat luistert zeer nauw, tot op de centimeter. Oefenen, oefenen dus.
8. Hulde!
In 1897 is Dominee Donner zo enthousiast over de aanwezigheid van de nog minderjarige prinses Wilhelmina naast haar moeder koningin-regentes Emma, dat hij spontaan ‘Leve de koninginnen’ roept. Een traditie is geboren, de hulde gevolgd door een driewerf ‘hoera’ is niet meer weg te denken. In 2020 echter geen hulde voor Willem-Alexander, omdat (spreek)koren zijn verboden vanwege corona.
9. Op hol
Hoewel in 1963 de paarden in de stoet ook al getraind zijn op drukke situaties, slaat paard Peter van de Crème Calèche van de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet op hol. Het rijtuig komt tegen een boom tot stilstand, en gelukkig raken de prinsessen niet gewond. De dames stappen voor het vervolg van hun rit bij koningin Juliana en prins Bernhard in de Gouden Koets.
