Het filmische familieverhaal van kroonprins Leka II van Albanië

Kroonprins zonder land, dat is het lot van Leka II. Pas in 2002 zette de prins voor het eerst voet in ‘zijn’ Albanië, nu is het aan hem om van het koningshuis te redden wat er te redden valt.

Tekst: Karlijn Hoftijzer

Het levensverhaal van prins Leka Anwar Zog Reza Baudouin Msiziwe Zogu zou een scenario voor een film kunnen zijn. Ooit was zijn grootvader koning van Albanië, maar op 26 maart 1982 wordt de toekomst van het Albanese koningshuis geboren in Zuid-Afrika, een continent verderop. Na jaren van omzwervingen – van Engeland tot Egypte – is dit het land waar zijn vader koning Leka I is neergestreken en zijn gezin zal starten. Een kroonprins die niet in eigen land geboren wordt, is toch jammer. Dus verklaart de Zuid-Afrikaanse regering de kraamafdeling van de Sandton Clinic in Johannesburg voor 24 uur tot Albanees grond- gebied zodat moeder Susan Cullen-Ward, een Australische, haar eerste en enige kind ‘op Albanese grond’ ter wereld kan brengen. Maar het zal dan nog negentien jaar duren voordat prins Leka II écht in Albanië zal zijn en tot die tijd groeit hij op in twee werelden. Eigenlijk is hij een normale tiener die zich gewoon moet voorbereiden op zijn schoolexamens, tegelijkertijd leert zijn vader hoe hij zijn volk moet dienen en moet leven ‘volgens de hoogste Albanese standaard van integriteit en eer’, zoals Leka het later omschrijft.

Verbannen door Italië

De reden dat Leka zo ver van zijn land wordt geboren, ligt een klein stapje verder terug in de tijd. Het is april 1939 als kroonprins Leka’s grootvader Zog, koning van Albanië, zijn land verlaat en in ballingschap gaat. Sinds 1922 heeft Zog Albanië geleid, eerst als premier, dan als president en vervolgens als zelfverklaard koning waardoor het land in 1928 een monarchie wordt. Hij denkt daarmee het beste uit twee werelden te combineren: hij regeert als een – behoorlijk dictatoriale – president maar zijn status als koning zorgt ervoor dat hij zich niet bezig hoeft te houden met herkozen worden. Zog heeft warme banden met de Italiaan Benito Mussolini, maar het is uiteindelijk ook deze man die Albanië van Italië afhankelijk maakt, het land steeds meer onder zijn bewind krijgt en uiteindelijk het land binnenvalt. Albanië wordt een Italiaans protectoraat onder de Italiaanse koning Victor Emmanuel III en Zog ziet geen andere optie dan zijn land te verlaten. Hij neemt zijn vrouw Geraldine en twee dagen oude zoon Leka mee naar Engeland, zit daar de Tweede Wereldoorlog uit en mag vervolgens van het inmiddels communistische regime zijn land niet meer in.

Franse hotelkamer

Ex-koning Zog leeft enige tijd in Egypte op uitnodiging van koning Farouk, maar verhuist uiteindelijk naar Frankrijken sterft daar in 1961. Door de zogenoemde Albanese Nationale Vergadering-in-Ballingschap wordt zoon Leka in een Franse hotelkamer uitgeroepen tot koning van Albanië, hoewel zijn titel in Albanië niet wordt erkend. Leka I zwerft net als zijn vader ook door flink wat landen. Hij trouwt in Biarritz met Susan, woont een tijd in Spanje – waar hij op goede voet leeft met koning Juan Carlos – en hij verblijft even in Rhodesië (nu Zimbabwe). Uiteindelijk vestigt hij zich in Johannesburg waar een diplomatieke status hem beschermt. Pas in 2002 krijgt Leka I een uitnodiging van de Albanese regering om – zonder sancties – terug te keren naar het land dat hij dus eigenlijk alleen maar van de verhalen kent. In 1997 had hij al eens een poging gedaan om terug te keren, waarbij hij via een referendum steun hoopte te krijgen voor herstel van de monarchie. Tot op de dag van vandaag is nog niet helemaal duidelijk wát er precies is misgegaan met de uitslag, maar feit is dat er sprake was van flinke corruptie waardoor de monarchisten geen schijn van kans maakten. Leka I zet zich na zijn terugkeer nog een aantal jaar in voor zijn Albanië, waarbij hij blijft roepen dat hij meer zou kunnen bereiken als koning. In 2006 trekt hij zich echter terug, waarna hij in 2011 overlijdt op 73-jarige leeftijd, in Tirana, de hoofdstad van Albanië. Susan is dan al zeven jaar eerder overleden.

De beurt aan Leka II

Voor de dan negentienjarige kroonprins Leka II is de terugkeer met zijn ouders en zijn grootmoeder in 2002 een keerpunt in zijn leven. Niet alleen volgt hij in Tirana intensieve lessen Albanees – zijn taalvaardigheid in het begin is verre van perfect – maar hij krijgt nu een eigen kantoor en personeel: ‘Een enorm contrast met mijn leven als rustige jonge man in Afrika.’ In de daaropvolgende jaren volgt Leka II een militaire training, onder andere aan de beroemde Royal Military Academy Sandhurst in het Verenigd Koninkrijk. Hij studeert Italiaans en Internationale Betrekkingen en werkt als adviseur voor de Albanese minister van Buitenlandse Zaken. Inmiddels stelt kroonprins Leka het nu al meer dan tien jaar zonder zijn vader, maar nog steeds wil hij met het koningshuis ‘zijn volk en natie dienen’, zij het als titulair koning, of eigenlijk nog steeds als prins. Hij wil stabiliteit en eenheid bieden in een republiek met zeer verdeelde politieke stromingen. Daarnaast draagt hij met de Queen Geraldine Foundation bij aan het welzijn van de Albanezen. Ook op het diplomatieke vlak is Leka actief, regelmatig vergezelt hij de president op staatsbezoeken en probeert hij Albanië in het buitenland op de kaart te zetten.

Lees ook: het nieuwe normaal van Kate

Haar ziekte en de chemokuren hebben de Prinses van Wales nog bewuster gemaakt van wat echt belangrijk is.

Vreemde eend

Op het internationale toneel heeft het Albanese koningshuis echter niet heel veel in de melk
te brokkelen. Het koningshuis wordt door veel Europese huizen weinig serieus genomen omdat het eigenlijk een vreemde eend in de bijt is. Zog heeft zichzelf immers als koning uitgeroepen en er zijn geen familiebanden met andere koninklijke families. De politiek en het gerechtelijk systeem in Albanië zijn gepolariseerd en corrupt, met onrust tot gevolg. Ook is er veel werkloosheid en armoede. Het land heeft nog aardig wat huiswerk te doen voordat het mag toetreden tot de EU, zoals het al jaren wil. Sinds 2014 is het land kandidaat-lidstaat. Tegen dit decor probeert Leka een verbindende factor te zijn. Pogingen daartoe deelt hij gretig op sociale media, gecombineerd met herinneringen aan zijn familie en (vakantie)kiekjes. Het is duidelijk dat Leka zijn best doet om zijn relevantie te bewijzen, zo deelt hij ook maar wat graag met zijn volgers wat de pers over hem schrijft.

Huwelijk en scheiding

In 2003, een jaar na de terugkeer, krijgt de koninklijke familie een speciale status van de regering. Het voormalig Koninklijk Paleis – nu het presidentieel paleis – krijgen ze er niet mee terug, maar ze mogen het wel gebruiken voor het houden van evenementen. De Koninklijke Residentie in het centrum van Tirana krijgen ze wel tot hun beschikking, het is de plek die kroonprins Leka II zijn thuis noemt en die hij deelde met zijn ex-vrouw Elia en dochtertje Geraldine dat in 2020 geboren werd. Leka en actrice Elia Zaharia ontmoeten elkaar in 2010 in Parijs en zijn in 2016 getrouwd in het Koninklijk Paleis tijdens een semi-officiële ceremonie, waarbij Leka zoveel mogelijk de glans van een koninklijk huwelijk probeert te behouden. Het huwelijk duurt niet lang, in 2024 kondigt het stel hun scheiding aan. Het is het eerste koninklijke huwelijk in Albanië sinds de val van het communisme. Leka en Elia kunnen op de aanwezigheid van enkele royals rekenen, onder wie koningin Sofía van Spanje, Farah Diba van Iran en prins en prinses Michael van Kent.

Vijf religieuze stromingen

Het huwelijk krijgt de zegen van de leiders van vijf religieuze stromingen: soennisme en bektashi (beide islamitisch) en orthodoxe, katholieke en protestantse christenen. Leka beschouwt het als zijn taak om alle religies in het land te beschermen, ook omdat de leden van de koninklijke familie verschillende religies hebben. Zo was Leka’s overgrootmoeder een bektashi, grootmoeder Geraldine katholiek, moeder Susan anglicaans, vader Leka soennitisch en zijn inmiddels ex-vrouw Elia een orthodox christen. De verwevenheid van de verschillende geloven en culturen in Albanië wordt ook in Leka’s naam duidelijk: Anwar is de naam van een Egyptische president, Zog is zijn grootvader, Reza was de sjah van Iran, Baudouin is zijn peetvader Boudewijn van België, Msiziwe is een eretitel in het Zulu, Zogu is de naam van de dynastie waartoe hij behoort. Wat zijn eigen geloof is, houdt Leka voor zichzelf. Wel wil hij zijn dochtertje Geraldine, die precies op de sterfdag van zijn grootmoeder Geraldine op 22 oktober 2020 is geboren, opvoeden met kennis van alle religies. Een groot rolmodel is Nelson Mandela: ‘Ik woonde in Zuid-Afrika tijdens de overgang van Apartheid naar een vrije democratie. Ik herinner me maar al te goed welke moeilijkheden de Zuid-Afrikanen kregen te verduren en de kracht die Nelson Mandela liet zien in het samenbrengen van een verdeeld land.’

Nieuwe liefde

Niet lang na zijn scheiding heeft Leka opnieuw de liefde gevonden, ditmaal bij fotografe Blerta Celibashi. Het koppel leerde elkaar in de zomer van 2024 kennen en Leka kondigde op 11 oktober via zijn Instagram-account hun verloving aan. Wanneer het huwelijk zal plaatsvinden en of het net zo’n groots sprookjeshuwelijk wordt als Leka’s eerste huwelijk, is nog niet bekend.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door HRH Crown Prince Leka (@princleka)