Honderden imposante schepen zijn van over de hele wereld onderweg naar de haven van Amsterdam. Tien jaar na de vorige editie van SAIL Amsterdam maakt de hoofdstad zich op voor het grootste nautische evenement van Nederland. Met nieuwe thema’s, meer aandacht voor het verleden en natuurlijk: beschermheer prins Maurits.
Tekst Rick Evers
Ruim een maand voor alle zeilschepen de haven van Amsterdam binnenvaren, heeft prins Maurits tijd gevonden voor een interview over het grootste nautische evenement van ons land: SAIL
Amsterdam. Het moet tussen alle afspraken in binnen- en buitenland door. Dat zijn geen koninklijke plichtplegingen; Maurits werkt voor een privaat investeringsbedrijf en zit aan het begin van de zomer in een drukke periode, vol afsluitingen en afspraken. ‘Mijn passie? De afgelopen twintig jaar heb ik heel veel bedrijven geholpen het verduurzamen en het economisch verantwoord maken van deze activiteiten. Maar ik heb ook een hoop passies waar ik mijn werk niet van maak.’
‘Niemand zit op mij te wachten’
De prins maakt zich druk om het klimaat – ‘We hebben maar één planeet en die zijn we ongelooflijk hard aan het verkwanselen’ – en de schijnbare onkunde van organisaties en overheden bij het vinden van werkbare oplossingen. We proberen hernieuwbare energie direct aan het net te koppelen, centraal en zoals we het eigenlijk altijd deden. Dat is door de aard van deze energievormen (onstabiel) eigenlijk onmogelijk of het kost miljarden aan investeringen in ons netwerk. Het decentraliseren van opwek, opslag en gebruik is logischer en goedkoper. ‘Iedereen houdt het liefst vast aan bestaande patronen en daarmee lossen we onze problemen niet op. Oplossingen zijn er zeker, maar dan moeten we ons focussen op wat we willen bereiken en bereid zijn om bestaande patronen en machtsverhoudingen te doorbreken.’ Waarom hij zijn stem daar dan niet voor gebruikt? ‘Niemand zit op mij als een boegbeeld te wachten’, zegt Maurits. ‘Dat meen ik. Dan gaat het om mij en dat is niet interessant.’
Op de achtergrond
In het verleden heeft de prins zich wel zichtbaarder ingezet voor duurzaamheid. ‘Ik geloof meer in de achtergrond, met stille diplomatie en echte oplossingen. Met activisme schop je ook mensen tegen de schenen, terecht of onterecht, en gaan de hakken in het zand.’ Als Oranje zou hij zich natuurlijk als ambassadeur aan zo’n onderwerp kunnen verbinden. Hij wuift dat weg. ‘Het gaat wat mij betreft om wat je doet, niet om wie je bent’, zegt hij. ‘Ik weet niet of het heel verstandig zou zijn. In ons land word je kwetsbaar als je jezelf heel erg in de kijker speelt. Je moet uitkijken dat ook het onderwerp niet door jou besmeurd wordt. Hoge bomen vangen veel wind en hoe hoog wil je als boom worden?’
Leven in de luwte
Prins Maurits geeft toe: hij geeft niet graag interviews. Liever leeft hij in de luwte. Voor de eeuwwisseling leek dat onmogelijk en was hij een soort tieneridool, met een hysterie die rondom zijn huwelijk met Marilène in 1998 tot een hoogtepunt kwam. Hij was na ruim anderhalve eeuw de eerste Oranjeprins die trouwde en bovendien de eerste van de kleinkinderen van koningin Juliana. Toch is hij nog altijd jaarlijks graag van de partij op Koningsdag, als neef van koning Willem-Alexander. ‘Als je op Koningsdag hebt rondgelopen, dan word je daarna weer even herkend’, zegt hij. Maar thuis in Amsterdam gebeurt dat maar zelden. ‘De stad is veel anoniemer, dat vind ik ook wel lekker.’
Betrokken bij SAIL
Toch is er één evenement waarvoor hij zichtbaar in een hoofdrol kruipt. Na de inhuldiging van Willem-Alexander als koning nam Maurits diens rol van beschermheer van SAIL Amsterdam over. ‘Ik woon sinds begin jaren negentig in de stad en heb veel edities vanaf een sloepje meegemaakt.’ Via het bestuur van de SAIL Sociëteit -om mensen ook in de jaren tot de volgende editie betrokken te houden – staat hij sinds de editie van 2015 prominent aan dek als beschermheer. ‘Het is echt een heel andere rol dan
die van bestuurder. Het is vooral leuk zwaaien en aanwezig zijn. En kijken’, zegt Maurits bescheiden. Vanuit de organisatie is men het daar niet mee eens. Het gebeurt geregeld dat de prins suggesties doet voor inhoudelijke toevoegingen. En Maurits is de eerste die het opvalt dat een foto bij een bepaald schip niet klopt, met de maritieme geschiedenis als zijn bagage. Maar het grote werk voor de vijfjaarlijkse megaklus ligt inderdaad niet bij hem. ‘Tijdens SAIL maak je een wereldreis in een dag,’ zegt Maurits trots. Meer dan 10.000 schepen vanuit de hele wereld en ruim twee miljoen bezoekers komen tussen 20 en 24 augustus naar Amsterdam. ‘Misschien wel het grootste nautische evenement ter wereld, dat ook nog eens grotendeels vrij toegankelijk is.’ Daar hangt een flinke organisatie aan vast. ‘Maar vergeet daarbij niet de bijna tweeduizend vrijwilligers die zich om niet inzetten.’ Hij is daar heel trots op. ‘Er willen zo veel mensen vrijwilliger zijn bij SAIL, dat de inschrijving al een half jaar eerder moest sluiten. En dat is bijzonder. Het leeft enorm, het trekt mensen aan, terwijl de laatste editie alweer tien jaar geleden is.’ Normaal wordt SAIL elke vijf jaar gehouden, maar door covid kon het lustrum in 2020 niet doorgaan. Die lange tussenperiode is een extra hindernis. ‘Voordat ik beschermheer werd, was ik al op een andere manier betrokken. Samen met andere ondernemers werd de SAIL Sociëteit opgericht, waar ik in het bestuur heb gezeten. SAIL wordt eens in de vijf jaar georganiseerd, maar je moet de mensen wel continu enthousiast houden.’ Zo werden jaarlijks verschillende evenementen georganiseerd. Met zeilevenementen in Turkije en Zuid-Frankrijk hielden de leden een constante connectie. Al was er nu tien jaar te overbruggen.
Tips van Maurits
Voor de oudere generatie is SAIL iets vanzelfsprekends, maar Maurits verwacht deze zomer een heel nieuwe doelgroep te zien. ‘Deze editie heeft ook oog voor de schaduwkanten van de Gouden Eeuw, ons nautisch verleden’, legt de beschermheer uit. Dat verhaal wordt verteld rondom het – vrij toegankelijke – Scheepvaartmuseum en op het Marineterrein. ‘Dat onder het personeel op VOC-schepen het aandeel buitenlanders, zoals Polen bijvoorbeeld, groter was dan Nederlanders, weten maar weinig mensen. Dat er integraal aandacht wordt besteed aan het slavernijverleden tijdens SAIL, vind ik niet meer dan normaal.’ Er wordt vaak gezegd dat SAIL een parade is van slavenschepen. Onterecht. ‘De meeste schepen die je ziet, zijn veel recenter gebouwd, negentiende- en twintigste-eeuws. Het zijn de klippers, de snelle vrachtschepen van toen.’ Het zijn ook de grote publiekstrekkers, die van over de hele wereld onderweg zijn naar de hoofdstad. Wat adviseert Maurits de lezer om te gaan bekijken, welk schip mag je niet missen? ‘Dan zou ik schepen tekortdoen’, zegt Maurits. ‘Vroeger kwam ik voor schepen als de Amerigo Vespucci, bombastisch Italiaans, tegelijkertijd ook heel rauw. Het zijn geen moderne schepen. Ga jij maar lekker met windkracht 9 de mast in. Daar heb ik heel veel respect voor. Het binnenzeilen van alle schepen ziet er heel mooi uit, heel statig, maar ik weet zelf ook hoe anders het kan zijn aan boord, als je met de elementen te maken krijgt.’ De tip? ‘Probeer de intocht vanaf een boot te ervaren, het is super om het enthousiasme vanaf de kant te zien. Loop ook een aantal schepen op. En je móét ook een avond meepakken, met vuurwerk, er is een mooie programmering van evenementen op de wal, hip én klassiek. Het is zo divers. Of je nou komt voor het culturele programma, voor innovatie of om simpelweg boten te zien, moderne fregatten die een mooi contrast vormen tussen de zeventiende-, achttiende-, negentiende-eeuwse schepen, in al hun imposantie. Het is maar een paar dagen, eens in de vijf jaar!
Huisje, bootje, feestje?
Hier vieren koning Willem-Alexander en koningin Máxima vakantie
In het diepe
Zoveel ze kunnen, trekken Maurits en Marilène vanuit Amsterdam naar hun huis aan de Loosdrechtse Plassen. Zijn passie voor het water zit er al van jongs af aan in. ‘Ik ben opgegroeid met vliezen tussen mijn tenen en vingers, ondanks dat ik midden in de bossen opgroeide’, vertelt hij enthousiast. ‘Mijn ouders hebben mij al heel jong in het diepe gegooid. Watersport, ik vond het geweldig! Ik ben zeiler, wingfoiler, windsurfer. Ik vind álles wat met water te maken heeft leuk.’ Dat geldt voor zijn vrouw wat minder. ‘Ik zou het liefst nog veel meer willen varen. Als ik de kans krijg, zit ik op het water. Maar mijn vrouw vindt het maar matig leuk. Inmiddels hebben we gelukkig een modus gevonden: niet te wild maken, niet te spannend maken. Af en toe mag het ruig zijn, hoor. Ze vindt het prima, zolang ze maar het idee heeft dat alles onder controle is.’ Hij voer door de onstuimige westenwind tussen Nieuw-Zeeland en Australië, met windsnelheden van windkracht 11. ‘Met serieuze angst en ontzag, met golven die zó enorm groot zijn, dat je de mast van 36 meter hoog van het schip achter je niet eens meer ziet. Het wordt dan heel onvoorspelbaar. Ik was blij toen ik weer in de haven lag.’
Adjudant van de koning
De oudste zoon van prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven is zichtbaar en onzichtbaar aanwezig op SAIL. Het meest prominent tijdens de vlootschouw, net als toen in zijn marine-uniform van kapitein-ter-zee. ‘Ik voel nog altijd enorme affiniteit en betrokkenheid bij Defensie’, vertelt hij. ‘Af en toe ga ik ook mee op oefeningen.’ Op zijn uniform draagt hij ook de emblemen van adjudant in buitengewone dienst van koning Willem-Alexander. Daags na zijn inhuldiging benoemde Willem-Alexander zijn neef in deze bijzondere rol. ‘Dat is niet een heel erg actieve functie’, zegt Maurits nuchter. ‘Er zijn soms evenementen waarvoor de koning vraagt: “Zou je daarbij als militair aanwezig willen zijn?” Maar ik heb natuurlijk ook gewoon een fulltime- baan, ik zit niet verlegen om werk.’
Kinderen mee naar SAIL
Zoon Lucas – de middelste van drie kinderen – heeft een militair tussenjaar gedaan, en vervolgens ook een jaar actief gediend als officier bij de Landmacht. ‘Die diensttijd was voor mij ook heel goed, je krijgt er heel veel discipline door’, kijkt Maurits terug op zijn eigen tijd bij de Marine en het Korps Mariniers. ‘Je leert dat je veel verder kunt gaan dan je ooit voor mogelijk hield. Het is goed om af en toe ongelooflijk goed op je donder te krijgen om geen andere reden dan dat iemand een hogere rang heeft.’ Maurits laat het aan zijn kinderen of ze naar SAIL komen. ‘Ze vinden het ongelooflijk leuk, maar waren de afgelopen tijd ook erg druk met het halen van hun bachelor of master.’ Zit er onder zijn kinderen ook een toekomstige beschermheer of beschermvrouw van SAIL? Maurits verwacht van niet. ‘Ze hebben wel zeilkampen gedaan, maar daar blijft het ook wel bij. Bovendien, ze hebben geen titel of publieke verantwoordelijkheid.’ Iemand anders in de familie die het stokje te zijner tijd kan overnemen? ‘Er moet nog een naut in de familie opstaan in de generatie na ons.’
Iedereen fan van prinses Anne
Ze is stoer, no-nonsense en werd per ongeluk een stijlicoon. Drie redenen waarom Anne een verbluffend veelzijdige prinses is.
